Njenom režijom „Fausta“ 12. novembra 1956. godine u sali sa 212 stolica u dvorani nekadašnje novinske kuće „Borbe“ počeo je da živi jedan novi svet – otvoreno je avangardno pozorište Atelje 212, u saradnji sa Radošem Novakovićem koji je jedan od osnivača, a potom i dugogodišnji upravnik Ateljea 212. Izuzetnom energijom stvorila je od Ateljea 212 kultno mesto.
Mira Trailović je bila pozorišna rediteljka, jedna od osnivača Ateljea 212 i njegova upravnica, i osnivač internacionalnog pozorišnog festivala BITEF.
Osoba izuzetne intuicije, uvek zagledana ispred sebe, u budućnost. Rođena je 22. januara 1924. godine kao ćerka Andreja Milićevića koji je preveo više od 36 dela francuskih klasika i Radmile Simić, profesorke francuskog jezika. Marljiva učenica Druge ženske gimnazije u Beogradu, srednje muzičke i glumačke škole, Mira Trailović je najpre završila Muzičku akademiju, a zatim je diplomirala režiju 1956. godine na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu. Kasnije je na istom fakultetu bila i profesor radio-režije više godina.
Na samom početku svoje karijere, 1944. godine, Mira Trailović je između ostalog bila spikerka i urednica Dramskog programa Radio Beograda, u kojem je i režirala oko 70 radio drama. Takođe, režirala je više od 30 značajnih predstava, među kojima se posebno ističu: „Iza zatvorenih vrata“, „Don Žuan u paklu“, „Čudo u Šarganu“…
U njeno vreme, Atelje je popularnim i kontroverznim predstavama, poput „Kafanica, sudnica, ludnica“, u velikoj meri pomerao granice slobode izražavanja u političkom smislu. Unela je duh Zapada u Srbiju, ali njen najveći talenat bio je organizacija i dobar odabir tima.
Zajedno sa Jovanom Ćirilovim i drugim saradnicima je inicirala osnivanje jednog od najvećih evropskih pozorišnih festivala – Beogradski internacionalni teatarski festival – BITEF, koji je nastao 1967. godine u Ateljeu 212 i čiji je umetnički direktor bila od 1967. godine pa sve do smrti. U vreme hladnog rata ovaj festival novih pozorišnih tendencija bio je jedinstveno mesto na kome su se susretali umetnici sa obe strane gvozdene zavese i razmenjivali iskustva. Njeni i gosti Beograda bili su: Semjuel Beket, Piter Bruk, Žan-Pol Sartr, Bob Vilson, Living teatar, Pina Bauš, La Mama, Grotovski i mnogi drugi, koji su doneli su dah velikog sveta u našu sredinu i postavile Beograd na značajno mesto na međunarodnoj pozorišnoj sceni.
Čuveni mjuzikl „Kosa“, Džeroma Ragnija i Džejmsa Rada na sceni Ateljea 212 premijerno je izveden 19. maja 1969. godine, kao četvrta postavka u svetu i prva u nekoj socijalističkoj zemlji. Predstava Ateljea nastala je posle retke prilike koju je dobilo ovo beogradsko pozorište da poseti Njujork u jednom od najzanimljivijih perioda u njegovoj istoriji, kada su hipi pokret i „seksualna revolucija“ bili na vrhuncu.
Godine 1983. i 1984. je bila umetnički direktor festivala u Nansiju u Francuskoj. Odlikovana je najvišim francuskim odličjem Legijom časti (Légion d’honneur) i 1976. godine je dobila Oktobarsku nagradu za režiju drame „Čudo u Šarganu“.
Umrla je ophrvana bolešću, u Beogradu 7. avgusta 1989. godine, nekoliko meseci nakon što je „dobila“ svoje pozorište. Sahranjena na Novom groblju po sopstvenoj želji samo u prisustvu porodice i najbližih prijatelja.
Ubrzo zatim prostor ispred BITEF teatra dobio je ime „Skver Mire Trailović“, a velika scena „Ateljea 212“ od 2014. godine (90 godina od rođenja i 25 od smrti) nosi ime „Mira Trailović“.
„Umetnost počinje tamo gde se slože neke tajanstvene i nepoznate sile unutar čoveka i epohe. Srećna sam što će Beograd imati još jedno mesto gde će umetnici i gledaoci pokušavati da tu tajnu, ljudskog postojanja, katkada dotaknu“ – deo teksta Mire Trailović na otvaranju BITEF teatra.
Autor: Male Velike Stvari
