Ksenija Atanasijević je bila prva žena docent i prva žena koja je doktorirala na Beogradskom univerzitetu. Diplomirala je 1922. godine čistu filozofiju sa klasičnim jezicima. Najveći srpski mislilac među damama ostaće upamćena po impozantnom stvaralačkom opusu – objavila je oko četiri stotine naučnih radova. Govorila je francuski, nemački, engleski i ruski jezik, služila se italijanskim, a izuzetno je vladala i klasičnim jezicima: grčkim i latinskim. Doktorirala je sa 28 godina – 1922.godine i dve godine kasnije postala prvi docent na Filozofskom fakultetu u Beogradu.
Rođena je 5. februara 1894. u Beogradu u uglednoj građanskoj porodici, ali je rano ostala bez oba roditelja. Odgajala ju je maćeha, kao i njenu braću i sestre. Bila je to pametna i obrazovana žena, profesorka Više ženske škole, koja nije imala dece sa Ksenijinim ocem, pa se nesebično posvetila podizanju šestoro nasleđene dece. Rastući u okruženju i druženju sa budućom intelektualnom elitom Srbije (najbolji drug u detinjstvu bio joj je čuveni pesnik Rastko Petrović i njegova sestra kasnije čuvena slikarka Nadežda Petrović) Ksenija je i sama vrlo brzo, snagom svog uma uplovila u iste vode.
Posle položene mature, upisuje se na studije filozofije, a glavni profesor joj je, po strogosti i zahtevnosti, čuveni Petronijević. Svojim britkim mislima, vrlo brzo je skrenula pažnju na sebe. Na Filozofskom fakultetu u Beogradu, bila je jedna od 12 studentkinja. Braneći doktorsku tezu januara 1922. godine kao prva žena na tom mestu u ondašnjoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca privukla je veliku publiku.
„Velika univerzitetska sala bila je dupke puna studenata i beogradskog sveta, tako da smo petorica mojih ispitivača i ja jedva disali“, pisala je kasnije Ksenija Atanasijević, a prenosi „Vreme“.
U toj petorci Filozofskog fakulteta tog 20. januara 1922. godine našli su se velikani srpske nauke – njen mentor Branislav Petronijević i filozofi Dragiša Đurić, Nikola Popović, Veselin Čajkanović, kao i matematičar Milutin Milanković.
Tema teze bila je „Brunovo učenje o najmanjem“, u nedostatku literature polazi na put u Evropu. Doktorat je odbranila sa odličnim uspehom. Između dva svetska rata bila je profesorka na Univerzitetu u Beogradu. Između ostalih radova objavljeni su i njeni filozofski fragmenti. Takođe, prevodila je dela Aristotela (Organon), Platona (dijalog Parmenid), Spinoze i tako dalje. Međutim, prvi uspesi na fakultetu istovremeno su i prvi susreti Ksenije Anastasijević sa zlobom čaršije, koja nije trpela niti podržavala briljantnost kod žena; počinju ogovaranja o njenoj ljubavnoj vezi s profesorom Petronijevićem i tada počinje njen progon.
Intrige i spletke plele su se, sve dok nije napustila fakultet posle osmogodišnje torture njenih kolega i kad joj je već zdravlje bilo ugroženo, navodi se u tekstu „Ksenija Atanasijević u raljama akademske javnosti i čaršije“. Za to vreme njenu doktorsku disertaciju ne samo da su pohvalili brojni domaći i strani naučni časopisi, već je i decenijama bila citirana u enciklopediji Britanika u okviru teksta o Đordanu Brunu.
Ksenija Atanasijević je bila sifražetkinja, tražila je politička prava za žene, ali istovremeno je bila pacifista i antifašista. Odbila je da 1941. godine potpiše Apel srpskom narodu kojim su ljudi pozvani na odanost okupatorskoj vlasti i protiv komunističkog pokreta, ne želeći da se, kako je rekla, „pridruži hajci na komuniste“, iako nije bila jedna od njih. Hapsi je gestapo, a hapse je posle Drugog svetskog rata i komunisti, navodno zbog saradnje sa masonima.
Najveća srpska žena mislilac, čija je glavna tema problem zla u pojedincu i društvu, dobijala je i zvanične pozive da predaje na fakultetima u Americi, ali je ostala u Beogradu, gde umire 1981. godine, u svojoj 88. godini. Sahranjena je na beogradskom Novom groblju sa suprugom Milanom Markovićem.
Autor: Male Velike Stvari
